Bedenin tüm sistemlerini uzun vadeli etkileyen “İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları (İBH)”, kişinin faal ve hareketli devirlerinde, hayat kalitesini düşürüyor ve toplumsal hayatta pek çok aksiliğe yol açıyor. Sigara, bu hastalıkları tetikleyici kıymetli bir risk faktörü olarak öne çıkıyor. Sigaranın bırakılması, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılması ve uygun tedaviler ile bu hastalıklar denetim altına alınabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Gastroenteroloji Kısmı’ndan Doç. Dr. B. Tolga Konduk, Crohn hastalığı ve ülseratif kolit hakkında bilgi verdi.
İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBH), irritabl bağırsak sendromu (huzursuz bağırsak sendromu yahut IBS) ile karıştırılmaması gereken, sindirim sisteminin kronik iltihabıdır. Karın ağrısına, ishale, rektal kanamaya, ateşe ve kilo kaybına sebep olan IBH’nin iki çeşidi vardır. Bunlar; Crohn hastalığı ve ülseratif kolit olarak isimlendirilmektedir. Dünya çapında yaklaşık 7 milyon kişi IBH’ya sahiptir. Yaygın bir hastalık olmamasına karşın, son 20 yılda giderek artan sayıda beşere bu hastalıkların teşhisi konulmuştur.
Gerilim ve beslenme formu IBH’de tesirli
IBH’nın tek bir nedeni olmamakla birlikte, genetik faktörler, immün sistem problemleri, beslenme hali, gerilim bu hastalıkta tesirli olabilmektedir. IBH’nin semptomları, inflamasyonun şiddetine ve nerede oluştuğuna nazaran değişir. Semptomlar bazen hafif bazen şiddetli görülür. Hem Crohn hastalığı hem de ülseratif kolit hastalığında görülen belirtiler şöyle sıralanabilir:
- İshal
- Karın ağrısı ve kramp
- İstenmeyen kilo kaybı
- Dışkıda kan görülmesi
- İştah azalması
- Tükenmişlik
Kolon kanseri riskini artırıyor
Sigara içmek, steroid olmayan antiinflamatuar ilaçlar, aile hikayesi IBH’deki en büyük risk faktörlerindendir. Hem ülseratif kolit hem de Crohn hastalığı birtakım komplikasyonları getirebileceğinden doktor yardımı almak değerlidir. İki hastalık da kolon kanseri olma riskini artırabilir. Deri, göz ve eklem iltihabına neden olur, pıhtı sıkıntılarını getirebilir, karaciğer hasarına sebep olabilir. ülseratif kolite özel komplikasyonlar; zehirli megakolon, safra yollarında tutulum, kolon delinmesi, şiddetli sıvı kaybıdır. Crohn hastalığına özel komplikasyonlarsa; bağırsak tıkanıklığı, fistül denen akıntılı yapıların oluşması, yetersiz beslenme, anüs etrafı tutulum olarak sayılabilir. Sigarayı bırakanlarda Crohn hastalığının aktivitesi bariz olarak azalmaktadır. Crohn hastaları sigara kullanmamalıdır.
İlaçlara karşılık alınmazsa cerrahi düşünülebilir
İnflamatuar bağırsak hastalığının teşhisi için kan sayımı, inflamasyon testleri, dışkı incelemeleri ile başlanır. Bağırsak tutulumunun yaygınlığı ve ek semptom yahut bulgularına nazaran bağırsaklar ve iç organlara yönelik MR enterogrefi yahut BT enterografi üzere kesitsel görüntülemeler de istenebilir. Sonrasında kolonoskopi incelemesi yapılır. Bazen balon yardımlı enteroskopi üzere yollar uygulanabilir. Tüm bu testlerin sonunda tedavi sürecine geçilir.
Tedavide emel belirti ve bulgulara neden olan inflamasyonu azaltmaktır. Tedavide lokal yahut tüm bedene tesirli olabilecek ve yangıyı azaltacak ilaçlar (bağışıklığı baskılayan ilaçlar) verilmektedir. Hangi ilacın kullanılacağı da bağırsakların etkilenen bölgesine nazaran değişmektedir. Şayet ilaç tedavisinden bir sonuç alınamazsa cerrahi tedaviler uygulanabilir.
Süt ve süt eserleri semptomları kötüleştirebilir
İnflamatuvar bağırsak hastalıkları bulaşıcı değildir. Hasta, hastalığını etrafındaki insanlara bulaştırmaz. Süt ve süt eserleri, yağlı besinler, baharatlı besinler, kafein ve alkol ve hatta ağır lif içeren besinler semptomları kötüleştirebilmektedir. Sindirimi kolay besinler tüketmek, tüketilen besinlerin kaydını tutmak İBH hastaları için hayli değerlidir. Ayrıyeten alınan ilaçların, tüketilen besinlerle birlikte kaydının tutulup takip edilmesi, ilaç-besin etkileşiminin gözlemlenmesi açısından yararlı olacaktır.
İstikrarlı bir diyet uygulanmalı
İnflamatuar bağırsak hastalığı ile yaşamak, hastanın ne yediğine bilhassa dikkat etmesi manasına gelir. Birtakım yiyecekleri yemek semptomları hafifletmeye yardımcı olabilirken, kimileri da semptomları daha da kötüleştirebilir. Bu hasta kümesi proteine gereksinim duyar. Kırmızı et, balık, yumurta, kümes hayvanları tüketilebilir. Hastalığın tanısı konduktan sonra yangıyı yani inflamasyonu artırmasa da semptomlara neden olan besinlerin saptanması gerekir. Örneğin birtakım yiyeceklerden sonra dışkı sayısı artarsa, karında şişlik ya da ağrı olursa o yiyecekler beslenmeden çıkarılabilir. Ekmek, yağsız beyaz peynir, bal, yeterli pişmiş et, balık, tavuk, pirinç pilavı, haşlanmış patates, haşlanmış zerzevat, açık çay başlangıç için âlâ besinler olabilir. Örneğin bu besinlere yumurta eklenirse ve rahatsızlık yaşanırsa bu besin listeden çıkarılabilir. Kurubaklagiller, koyu kahve, limon, soğan, yağlı ve kızarmış besinler, baharatlar ise hastalık aktivitesini artırmasa da kimi hastalarda rahatsızlık yapabileceği için, bu besinlerle semptomu olan hastaların yememesi önerilir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
